Rewaloryzacja portali barokowych oraz ich ekspozycja w Muzeum Miejskim Dzierżoniowa

Rewaloryzacja portali barokowych oraz ich ekspozycja w Muzeum Miejskim Dzierżoniowa

Niezmiernie miło jest nam poinformować, iż Muzeum jest w trakcie realizacji mikroprojektu pn. „Rewaloryzacja portali barokowych oraz ich ekspozycja w Muzeum Miejskim Dzierżoniowa”, którego celem jest zwiększenie odpowiedzialności regionu pogranicza poprzez rewaloryzację oraz ekspozycję niezwykle cennych portali będących elementem polsko-czeskiego dziedzictwa kulturowego. Projekt ten jest realizowany zgodnie z umową nr CZ.11.2.45/0.0/0.0/16_008/0002725/176 o dofinansowanie mikroprojektu typu B w ramach Funduszu Mikroprojektów w Euroregionie Glacensis Programu Interreg V-A Republika Czeska-Polska i jest on współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz budżetu państwa.

Głównym celem projektu jest zwiększenie odwiedzialności regionu pogranicza poprzez rewaloryzację oraz ekspozycję niezwykle cennych portali będących elementem polsko-czeskiego dziedzictwa kulturowego.

Przedmiotowe postępowanie prowadzone jest z wykorzystaniem platformy zakupowej eZamawiający, która znajduje się pod adresem internetowym:
https://mmdz.ezamawiajacy.pl/pn/mmdz/demand/notice/public/42271/details

Nareszcie! Rozpoczął się montaż i już niedługo zobaczymy wspaniały efekt!

Muzeum Miejskie Dzierżoniowa właśnie zakończyło projekt pn. „Rewaloryzacja portali barokowych oraz ich ekspozycja w Muzeum Miejskim Dzierżoniowa”.

Partnerem projektu było Miasto Lanškroun, które jest miastem partnerskim Dzierżoniowa od 1999 roku. Podobny projekt został zrealizowany u naszych czeskich partnerów, którego oficjalnym zakończeniem realizacji było otwarcie lapidarium w Muzeum Miejskim w Lanškroun. Natomiast w Dzierżoniowie zakończenie projektu odbyło się 27 kwietnia 2022 roku. W tym dniu w Dzierżoniowie gościli również partnerzy czescy, którzy wspólnie z władzami miasta dokonali uroczystego odsłonięcia portali barokowych po rewaloryzacji, a także uwiecznili ten monet wpisując się do księgi pamiątkowej dzierżoniowskiego muzeum.

Współpraca z Miastem Lanškroun będzie kontynuowana przy innych realizacjach, które są już wspólnie zaplanowane.

Zapraszamy do zwiedzania parku lapidarium, który czynny jest od dziś przez cały rok w godzinach otwarcia Muzeum. Park lapidarium można zwiedzać nieodpłatnie.

Wirtualny spacer po parku lapidarium dostępny jest poniżej

Pałac zlokalizowany w miejscowości Piława Dolna na Przedgórzu Sudeckim. Pierwotnie był dworskim założeniem wzniesionym w II połowie XVI wieku na polecenie ówczesnego właściciela Piławy. Następnie w I połowie XVIII wieku (ok. 1718 r.) został gruntownie przekształcony na barokowy pałac. Wówczas rezydencję zamieszkiwała rodzina Seidlitzów. Pałac został ponownie przebudowany w 1810 roku, kiedy to był już w posiadaniu rodziny Riedel. Ostateczny kształt budowli prezentuje styl uproszczonego baroku. Budowla powstała z kamienia i cegły, które otynkowano – wzniesiona na planie prostokąta z dwoma ryzalitami od strony frontowej tj. północno-wschodniej. Obiekt dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem, przykryty dachem mansardowym z naczółkami oraz wolimi oczami. Na dachu znajdowała się również jednoprześwitowa wieżyczka zwieńczona hełmem z kulą oraz metalowym wiatrowskazem. Wjazd do pałacu prowadził przez most na rzece Piława, za którym znajdował się dojazd w otoczeniu zieleni. Obecnie pałac, niestety, popada w ruinę. Aby zapobiec zupełnej dewastacji i kradzieży części elementów architektonicznych tj. portali barokowych zdecydowano o ich demontażu. Ostatecznie swoje miejsce znalazły się w parku lapidarium Muzeum Miejskiego Dzierżoniowa i są fragmentem ekspozycji zewnętrznej muzeum.

PORTALE BAROKOWE

Portale wykonano z jasno-ugrowego piaskowca o wykroju arkadowym, z belkowaniem oraz naczółkami. Umieszczone były na osi pałacu, jeden od strony północnej, drugi od strony południowej.

Portal północny (frontowy), z przerywanym naczółkiem, zwieńczony był kartuszami herbowymi rodzin Seidlitzów (po lewej) i Sandreczków (po prawej).

Rodziny te, w I połowie XVIII wieku, były właścicielami pałacu. Obie były przedstawicielami arystokratycznych rodów śląskich, które z czasem się połączyły tworząc ród von Seidlitz-Sandreczky. Rodzina poza pałacem w Piławie Dolnej posiadała również kilka innych pałaców w okolicach Dzierżoniowa np. w Bielawie, Roztoczniku, Niemczy czy Ostroszowicach.

Portal południowy (ogrodowy) zwieńczony był odcinkowym naczółkiem z tablicą inskrypcyjną w tympanonie.

Oryginalny tekst w języku niemieckim z tablicy inskrypcyjnej:

Augen so dieß Hauß be Trachten leset auch die überschriefft
Dennes ward auß einem stalle dieser gantze Bau gestiefft
unter Wentzel Sigemund auß der Seidlitzer geschlechte und Frau Anna Barbara Von Sandreßcky kams zu Rechte
legt zu siebzehnhundert Jahren Annoch achzen Jahre bey. Wißet daß zu diesen Zeiten solches Werck erbauet sey
Mein Gott laße dieses Hauß in gewunschtem flore stehen und zu keinen Zeiten nicht auß der Frundschafft Henden
Deine Milde Vater gütte welche sich an unß beweist bleibet auß getreuem Hertzen kindlich hier und dort gepreist.

Tekst w tłumaczeniu na język polski brzmi:

Oczy, które spoglądają na ten dom, niechaj przeczytają również tę inskrypcję,
Gdyż cała ta budowla powstała z jednej obory,
A poradzono sobie z tym w czasach rządów Wentzla Sigemunda, z rodu von Seidlitzów i pani Anny Barbary von Sandretzky,
Kiedy to do roku tysiąc siedemsetnego trzeba dołożyć lat osiemnaście. Wiedzcie, że tych czasach wzniesiono to dzieło!
Mój Boże, pozwól aby dom ten stale cieszył się pożądanym wzrostem i nie wypuszczaj go nigdy z przyjacielskich dłoni.
Zaś twa łagodność, ojcowska dobroć, której dowodów doświadczamy w naszych osobach, niechaj stale z wiernych serc dziecięcym sposobem będzie tu i tam chwalona.

Realizacja projektu

Informacje o projekcie:

Realizacja mikroprojektu pn. „Rewaloryzacja portali barokowych oraz ich ekspozycja w Muzeum Miejskim Dzierżoniowa”, umożliwiła umieszczenie portali barokowych jako elementu stałej ekspozycji w muzealnym parku lapidarium.

Projekt ten został zrealizowany zgodnie z umową o dofinansowanie mikroprojektu typu B w ramach Funduszu Mikroprojektów w Euroregionie Glacensis Programu Interreg V-A Republika Czeska-Polska i dofinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz budżetu państwa. Projekty tego typu opierają się o współpracę transgraniczną z partnerami czeskimi. Partnerem naszego projektu zostało Miasto Lanškroun, które od 1999 roku jest miastem partnerskim Dzierżoniowa. Celem projektu była poprawa obecnego stanu dziedzictwa kulturowego. Zarówno Dzierżoniów jak i Lanškroun posiada bogate zbiory muzealne, które m.in. cechami stylowymi oraz materiałem są wspólne dla całego obszaru, obecnie polsko czeskiego pogranicza. Dzięki rewaloryzacji takiego elementu dziedzictwa kulturalnego zwiększy się atrakcyjność obu miast oraz wpłynie na rozwój ruchu turystycznego regionów.

Etapy działań:

Zanim portale stały się ekspozycją parku lapidarium przy Muzeum Miejskim Dzierżoniowa, teren ten musiał zostać odpowiednio do tego przygotowany. Wówczas rozpoczęły się prace budowlane, które obejmowały wykonanie konstrukcji nośnej wsporczej, stanowiącej tło dla później zamontowanych portali bramnych. Konstrukcja została otynkowana, pomalowana i uzupełniona zadaszeniem z blachy.

W tym samym czasie elementy portali zostały przygotowane do transportu oraz przewiezione do pracowni konserwatorskiej, gdzie wykonawca projektu wykonał szereg prac konserwatorskich. Począwszy od oczyszczenia oraz wzmocnienia osłabionych przez warunki atmosferyczne części portali. Następnie wykonano uzupełnienia oraz hydrofobizację. Po wielu innych zabiegach konserwatorskich, portale wróciły na teren lapidarium oraz zostały zamontowane na wcześniej przygotowanej konstrukcji nośnej, które teraz stanowią element ekspozycji muzealnej.

Palác se nachází v obci Piława Dolní v sudetském podhůří. Původně se jednalo o dvorní komplex postavený v druhé polovině šestnáctého století na žádost tehdejšího majitele Piławy. V první polovině osmnáctého století (kolem roku 1718) budova byla proměněna v barokní palác. V té době byla rezidence obývána rodinou Seidlitz. Palác byl znovu přestavěn v roce 1810, kdy byl již v držení rodiny Riedelů. Výsledná podoba budovy představuje styl zjednodušeného baroka. Budova byla z kamene a cihel, které byly omítnuty − postaveny na obdélníkovém půdorysu se dvěma výstupky z přední strany, tj. severovýchodní. Dvoupodlažní budova s užitným podkrovím, krytá mansardovou střechou se štíty a s vejcovci. Na střeše byla také věž s jednou světlou výškou zakončená helmou s koulí a kovovou korouhvičkou. Vstup do paláce vedl mostem přes řeku Piławu, za kterým byl vstup obklopen zelení. V současné době palác bohužel chátrá. Aby se předešlo úplné devastaci a krádeži některých architektonických prvků, tedy barokních portálů, bylo rozhodnuto o jejich demontáži. Nakonec portály našly své místo v lapidáriu parku Městského muzea v Dzierżoniowě a jsou fragmentem externí expozice muzea.

BAROKNÍ PORTÁLY

Portály jsou z lehkého pískovce s arkádovým vzorem, s kladím a štíty. Byly umístěny na ose paláce, jeden ze severu, druhý z jihu. Severní (přední) portál s přerušeným štítem byl završen heraldickými kartušemi rodin Seidlitz (vlevo) a Sandretzky (vpravo).

Tyto rodiny byly v první polovině osmnáctého století majiteli paláce. Obě rodiny byly zástupci šlechtických slezských rodů, které se postupem času sloučily do rodu von Seidlitz-Sandretzky.
Kromě paláce v Piławě Dolní měla rodina také několik dalších paláců v okolí Dzierżoniowa, např. na místech jako Bielawa, Roztocznik, Niemcza nebo Ostroszowice.
Jižní (zahradní) portál byl zakončen štítovým nastavcem s reliéfní deskou v tympanonu.

Původní text v němčině z reliéfní desky s epitafem:

Augen so dieß Hauß be Trachten leset auch die überschriefft
Dennes ward auß einem stalle dieser gantze Bau gestiefft
unter Wentzel Sigemund auß der Seidlitzer geschlechte und Frau Anna Barbara Von Sandreßcky kams zu Rechte
legt zu siebzehnhundert Jahren Annoch achzen Jahre bey. Wißet daß zu diesen Zeiten solches Werck erbauet sey
Mein Gott laße dieses Hauß in gewunschtem flore stehen und zu keinen Zeiten nicht auß der Frundschafft Henden
Deine Milde Vater gütte welche sich an unß beweist bleibet auß getreuem Hertzen kindlich hier und dort gepreist.

Překlad textu:

„Oči, které hledí na tento dům, nechť čtou i tento nápis,
Neboť byla celá budova postavena z jedné stodoly,
A bylo to zvládnuto za vlády Wentzla Sigemunda z rodu von Seidlitz a paní Anny Barbary von Sandretzky,
Když osmnáct let musí být přidáno k roku tisíc sedm set. Vězte, že v té době bylo toto dílo postaveno!
Bože můj, dovol ať se tento dům nadále těší z vytouženého růstu a ať ho nikdy nevypustíš z tvých přátelských rukou.
A tvá mírnost, otcovská dobrota, jejíž důkaz prožíváme ve své osobě, kéž je tu a tam z věrných srdcí neustále chválena dětským způsobem”

REALIZACE PROJEKTU

Informace o projektu:

Realizace mikroprojektu „Revalorizace barokních portálů a jejich expozice v Městském muzeu v Dzierżoniowě“ umožnila umístit barokní portály jako prvek stálé expozice do lapidária muzea.
Tento projekt byl realizován v souladu s dohodou o spolufinancování mikroprojektu typu B v rámci Fondu mikroprojektů v Euroregionu Glacensis programu Interreg V-A Česká republika – Polsko a spolufinancován Evropským fondem pro regionální rozvoj a státním rozpočtem.
Projekty tohoto typu jsou založeny na přeshraniční spolupráci s českými partnery. Partnerem našeho projektu je město Lanškroun, které je od roku 1999 partnerským městem Dzierżoniowa. Cílem projektu bylo zlepšit současný stav kulturního dědictví.
Dzierżoniów a Lanškroun mají bohaté muzejní sbírky, které jsou mj. stylovými prvky a materiály společné celé oblasti současného polsko-českého pohraničí. Díky obnově takového prvku kulturního dědictví se zvýší atraktivita obou měst a ovlivní se rozvoj turistického ruchu regionů.

Fáze činnosti:

Než se portály staly expozicí lapidária v Městském muzeu v Dzierżoniowě, muselo být toto místo řádně připraveno. V té době byly zahájeny stavební práce, zahrnující výstavbu nosné konstrukce, která byla základem pro později instalované portály. Konstrukce byla omítnuta, natřena a doplněna plechovou střechou. Zároveň byly prvky portálů připraveny k přepravě a převezeny do konzervačního studia, kde zhotovitel projektu provedl řadu konzervačních prací, počínaje čištěním a zpevňováním částí portálů oslabených povětrnostními podmínkami. Poté byly provedeny doplnění a hydrofobizace. Po mnoha dalších konzervačních postupech byly portály umístěné v prostoru lapidária a namontované na předem připravenou nosnou konstrukci, která je nyní součástí muzejní expozice.

The palace located in Piława Dolna in the Sudeten Foreland. Originally it was a manor house erected in the second half of the 16th century on the order of the then owner of Piława. Afterwards, in the first half of the 18th century (around 1718), it was thoroughly transformed into a baroque palace. At that time, the residence was inhabited by the Seidlitz family. The palace was reconstructed again in 1810, when it was already in the possession of the Riedel family. The final shape of the building represents a simplified baroque style. The building was made of stone and brick, plastered – erected on a rectangular plan with two risalits on the front side, i.e. north-eastern. It is a two-storey building with a usable attic, covered with a mansard roof with pediments and bull’s eye windows.

The entrance to the palace led across a bridge over the Piława River, behind which there was an access road surrounded by greenery. At present, unfortunately, the palace is falling into ruin. In order to prevent complete devastation and theft of some architectural elements, i.e. baroque portals, it was decided to dismantle them. Eventually they found their place in the lapidary park of Municipal Museum of Dzierżoniów and are a part of the museum’s outdoor exhibition.

BAROQUE PORTALS

The portals were made of light ochre sandstone with arcades, beams and pediments. They were located on the axis of the palace, one on the northern side and the other on the southern side.
The northern (front) portal, with a broken pediment, was crowned with the heraldic cartouches of the Seidlitz (left) and Sandreczky (right) families.

These families owned the palace in the first half of the 18th century. Both were representatives of aristocratic Silesian families, which later united to form the von Seidlitz-Sandreczky family. Apart from the palace in Piława Dolna, the family owned several other palaces in the vicinity of Dzierżoniów, e.g. in Bielawa, Roztocznik, Niemcza or Ostroszowice.

The southern (garden) portal was crowned with a segmental pediment with an inscription plaque in the tympanum.

Original text in German from inscription plaque:

Augen so dieß Hauß be Trachten leset auch die überschriefft
Dennes ward auß einem stalle dieser gantze Bau gestiefft
unter Wentzel Sigemund auß der Seidlitzer geschlechte und Frau Anna Barbara Von Sandreßcky kams zu Rechte
legt zu siebzehnhundert Jahren Annoch achzen Jahre bey. Wißet daß zu diesen Zeiten solches Werck erbauet sey
Mein Gott laße dieses Hauß in gewunschtem flore stehen und zu keinen Zeiten nicht auß der Frundschafft Henden
Deine Milde Vater gütte welche sich an unß beweist bleibet auß getreuem Hertzen kindlich hier und dort gepreist.

The text translated into English reads:

Let the eyes that look upon this house also read this inscription,
For this whole building was built from a single barn,
And this was managed under Wentzel Sigemund, of the von Seidlitz family, and Anna Barbara von Sandretzky,
when the number of eighteen must be added to the year one thousand seven hundred. Know that in those days this building was erected!
My God, let this house continually enjoy the desired growth and never let it go from the friendly hands.
And may your gentle, fatherly kindness, the evidence of which we experience in our persons, be constantly praised here and there in a childlike manner from faithful hearts.