86. rocznica sowieckiej agresji na Polskę

17 września 2025 roku przypada 86. rocznica napaści Związku Radzieckiego na Polskę – drugiego, obok Niemiec, agresora, który w 1939 roku przyczynił się do upadku II Rzeczypospolitej.

Bezpośrednią przyczyną tej agresji był pakt Ribbentrop-Mołotow, podpisany 23 sierpnia 1939 roku przez przedstawicieli III Rzeszy i ZSRR. W tajnym protokole dołączonym do porozumienia obie strony uzgodniły podział Europy Środkowo-Wschodniej na strefy wpływów. Polska miała zostać rozdzielona między dwóch okupantów.

Po niemieckim ataku 1 września Związek Radziecki wstrzymał się z działaniami, oczekując na osłabienie polskiego oporu. 17 września 1939 roku Armia Czerwona przekroczyła wschodnią granicę Polski, łamiąc obowiązujące traktaty i porozumienia. Mimo prób obrony ze strony nielicznych jednostek Wojska Polskiego i straży granicznej, ofensywa radziecka doprowadziła do zajęcia ponad połowy terytorium II Rzeczypospolitej.

Dla mieszkańców tych ziem rozpoczął się szczególnie trudny okres – najpierw ponad rok brutalnej sowieckiej okupacji, następnie niemieckie rządy po ataku III Rzeszy na ZSRR, a po wojnie – trwające dekady podporządkowanie Polski sowieckiej strefie wpływów.

17 września to również Światowy Dzień Sybiraka, upamiętniający losy setek tysięcy obywateli II Rzeczypospolitej wywiezionych w głąb Związku Radzieckiego. Deportacje dotknęły całe rodziny – żołnierzy, urzędników, nauczycieli, rolników. Wielu zginęło w drodze lub nie przetrwało trudnych warunków życia na zesłaniu. Ci, którym udało się wrócić, przez całe życie nieśli ciężar traumatycznych wspomnień.

W okresie PRL temat sowieckiej agresji i deportacji był tematem tabu – nieobecnym w podręcznikach, oficjalnej propagandzie i debacie publicznej. Dopiero po 1989 roku możliwe stało się otwarte mówienie o tych wydarzeniach, oddawanie głosu świadkom i pielęgnowanie pamięci.

Dziś naszym obowiązkiem jest przypominać tę trudną historię – nie z chęci odwetu, ale z potrzeby prawdy i sprawiedliwości. Tylko pamiętając o ofiarach sowieckiej napaści i masowych represji, jesteśmy w stanie w pełni zrozumieć, czym była II wojna światowa dla Polski.