Historia Zakładów Radiowych Diora

1945 r.

frag. wystawy „Historia Diory w komiksie, cz. 1” (rys. Michał Stawicki)

9 maja wojsko rosyjskie przejmuje nadzór nad byłymi fabrykami radiotechnicznymi przy ul. Szkolnej 3 i Świdnickiej 38. W drugiej połowie roku przy Świdnickiej 38 rusza Państwowa Wytwórnia Lamp Radiowych, jeden z trzonów przyszłej „Diory”. 8 listopada, do Rychbachu (dzisiejszy Dzierżoniów), przyjeżdża grupa pionierów, której zadaniem jest zabezpieczenie, adaptacja i zagospodarowanie budynków przy ul. Szkolnej 3, a także uruchomienie, pierwszej w Polsce, Państwowej Wytwórni Odbiorników Radiowych.
Grupę pionierów tworzyli:
– inż. Tadeusz Kiesewetter,
– technicy – Edward Jagielak i Bohdan Bańkowski
– urzędniczka Maria Chojnacka.
Wkrótce naczelnym dyrektorem zostaje inż. Wilhelm Rotkiewicz, a dyrektorem technicznym – inż. Tadeusz Kiesewetter.
Załoga liczy, w tym czasie, 8 osób.

1946 r.

Państwowa Wytwórnia Odbiorników Radiowych zmienia nazwę na Państwowa Fabryka Odbiorników Radiowych (PFOR).
23 czerwca zostaje ostatecznie zniesiony radziecki nadzór nad PFOR. Od tej pory, do 1989 roku, fabryka znajduje się pod stałym nadzorem tajnej policji politycznej. Najpierw Urzędu Bezpieczeństwa, potem – Służby Bezpieczeństwa. Po rozmowach z Ministerstwem Obrony Narodowej fabrykę włączono do tajnej produkcji wojskowej. Z poniemieckiego złomu radiowego rozpoczęto składanie odbiornika Ludowy. Podczas odbywającej się, w Warszawie, wystawy Przemysłu Ziem Odzyskanych, zaprezentowano odbiornik Srebrny Ton – pierwszą konstrukcję inżynierów z Dzierżoniowa, produkowaną z poniemieckich części. W połowie roku fabryka nawiązuje kontakty ze szwedzką firmą „Aga – Baltic”, w sprawie składania szwedzkich radioodbiorników. 3 października przy ulicy Adama Mickiewicza otwarto pierwszą w Polsce Szkołę Przemysłową Radiotechniczną – znaną powszechnie Radiobudę, kształcącą przyszłe kadry Zakładów Radiowych „Diora”. Jej założycielem i dyrektorem zostaje Józef Buczyłko.
Załoga firmy liczy 176 osób.

1947 r.

Zmiana na stanowisku dyrektora naczelnego: miejsce Wilhelma Rotkiewicza zajmuje inż. Marian Suski. Z Łodzi do Dzierżoniowa przeniesiono Zjednoczenie Przemysłu Radiotechnicznego. W fabryce powstaje oddział Stowarzyszenia Elektryków Polskich oraz Centralne Biuro Konstrukcyjne, którym przewodzi inż. Rotkiewicz. W sierpniu rusza montaż szwedzkiego odbiornika Aga. W tym samym czasie trwają prace nad Pionierem, nowym typem odbiornika radiowego.
Załoga liczy 391 osób.

1948 r.

„Aga” (w zbiorach Muzeum Miejskiego Dzierżoniowa)

Na Wystawie Ziem Odzyskanych we Wrocławiu zostaje pokazany Pionier, pierwszy polski radioodbiornik wyprodukowany po II wojnie światowej.
3 sierpnia rusza jego seryjna produkcja. Konstrukcja Pioniera w różnych odmianach (Mazur, Polonez, Promyk) przetrwała do 1956 roku. Zmiana w kierownictwie zakładu: nowym dyrektorem zostaje inż. Ernest Lang, a wkrótce po nim – Gabriel Rupiński.
Załoga liczy ponad 1000 osób.

1949 r.

1 stycznia zlikwidowano Zjednoczenie Przemysłu Radiotechnicznego, któremu podlegała PFOR. W jego miejsce powołano przedsiębiorstwo pod nazwą: Dolnośląskie Zakłady Wytwórcze Urządzeń Radiowych – T6.
Ta nazwa pojawia się odtąd na dzierżoniowskich radioodbiornikach. Liczbą ponad 26 tys. sztuk zakończono produkcję Agi. Uruchomiono zakładowy radiowęzeł, w którym prym wiodły audycje satyryczne wyśmiewające brakorobów i bumelantów.
Następuje zmiana na stanowisku naczelnego dyrektora: miejsce Gabriela Rupińskiego zajmuje Józef Pinkert.
Załoga liczy 1400 osób.

1950 r.

Do sprzedaży wchodzi Pionier B2 – pierwszy odbiornik z zasilaniem bateryjnym, przeznaczony do wykorzystania w miejscowościach niezelektryfikowanych.

1951 r.

„Sonatina” (ze zbiorów Muzeum Miejskiego Dzierżoniowa)

Po opuszczeniu terenu przez Państwową Wytwórnię Lamp Radiowych, rozpoczęto przenoszenie wydziałów i magazynów na ul. Świdnicką 38.

1952 r.

Do produkcji wprowadzono Mazura, opartego w rozwiązaniu konstrukcyjnym na detalach Pioniera. Na ul. Świdnicką 38 przeniesiono galwanizernię, magazyn główny i oddział skal radiowych.

1955 r.

Na rynek wchodzi Polonez, pierwszy powojenny radioodbiornik z gramofonem elektrycznym – polskiej produkcji. Z taśm schodzi także seria próbna odbiornika Śląsk, w którym obrotowy przełącznik zakresów zastąpiono przełącznikiem klawiszowym. Rok zakończono wyprodukowaniem rekordowej ilości 352 958 sztuk odbiorników radiowych.
Załoga liczy ponad 2000 osób.

1956 r.

W październiku odchodzi dyrektor Józef Pinkert, a jego miejsce zajmuje Andrzej Krasicki.

1957 r.

Zakład ogłasza konkurs na nazwę i znak firmowy. Nazwę Diora zgłosił Jerzy Brzoski, a znak firmowy opracowali Michał Tyburkiewicz i Jerzy Malanowski. Na rynek trafiają Sonatina, Nokturn i Podhale – pierwszy polski odbiornik z zakresem UKF. Diora produkuje w tym czasie 15 typów radioodbiorników. Dyrektorem przedsiębiorstwa zostaje dr Zbigniew Winiarski.
Załoga przekracza liczbę 3000 osób.

1958 r.

5 marca z taśmy montażowej schodzi 2,5 – milionowy jubileuszowy odbiornik Symfonia, który zostaje uroczyście przekazany Szkole Podstawowej nr 3 w Dzierżoniowie, podopiecznej zakładu. Rozpoczęto produkcję odbiornika Kaprys. Rok kończy się rekordową liczbą 459 572 sztuk wyprodukowanych odbiorników. Diora wchodzi w skład Zjednoczenia Przemysłu Elektronicznego i Teletechnicznego Unitra.

1959 r.

Z taśmy schodzi Calypso – pierwsze radio wyposażone w pełny tor FM. Tym produktem Diora wchodzi na rynki świata.
Załoga liczy 3352 osoby.

1960 r.

„Kos” (ze zbiorów Muzeum Miejskiego Dzierżoniowa)

W sklepach pojawia się Kos – niewielki odbiornik lampowy, w futurystycznej obudowie z tworzywa sztucznego. Pierwszy produkt na płytce drukowanej.

1961 r.

Aladynem weszła Diora na rynek odbiorników telewizyjnych – był to pierwszy, polski, telewizor z pilotem. Dyrektorem zakładu zostaje inż. Zygmunt Jędryczka.

1962 r.

W październiku ukazał się pierwszy numer gazety „Diora” – czasopisma dzierżoniowskich Zakładów Radiowych.

1964 r.

Pożar w Diorze: w nocy z 7 na 8 stycznia, przy ul. Szkolnej 3, ogień niszczy m.in. halę montażową i dział konstrukcyjny. W niespełna trzy tygodnie po pożarze zakład wznawia produkcję. W kwietniu przy ul. Świdnickiej 38 położono kamień węgielny pod budynek wydziałów montażowych. W drugim półroczu rozpoczęto produkcję odbiorników telewizyjnych Tosca.

1965 r.

„Krokus” (w zbiorach Muzeum Miejskiego Dzierżoniowa)

Do sklepów trafia Krokus – pierwszy przenośny radioodbiornik zbudowany na tranzystorach z możliwością montażu w samochodzie. Z taśmy montażowej schodzi odbiornik Stertone 400 przeznaczony na rynek kanadyjski.

1966 r.

Rozpoczęto produkcję stereofonicznej Radioli DGS-302, przeznaczonej m.in. na eksport do Wielkiej Brytanii. W dużej meblowej skrzynce, oprócz radioodbiornika, montowano gramofon lub magnetofon szpulowy. W latach 1966 – 1968 wyprodukowano 913 sztuk. Jej następcą był model DGS-303 produkowany w latach 1969 – 1970 w ilości 3990 sztuk. Z taśmy schodzi Rytm – ciekawy wzorniczo, odbiornik tranzystorowy zasilany dwoma płaskimi bateriami.

1967 r.

Następuje zmiana na stanowisku dyrektora: odszedł inż. Zygmunt Jędryczka, a jego miejsce zajął mgr inż. Leopold Górecki. We wrześniu oddano do użytku nową portiernię.
Rok zamknięto wyprodukowaniem 5-milionowego odbiornika.

1968 r.

Stanowisko zastępcy głównego konstruktora ds. rozwojowych obejmuje inż. Norbert Bergner.

1969 r.

radiostacja czołgowa „R-113” ( w zbiorach Muzeum Miejskiego Dzierżoniowa)

Na wydziale „S” ruszyła produkcja radiostacji czołgowych R-123, na licencji radzieckiej.

1970 r.

W lutym zakończono produkcję telewizorów. Ostatnim odbiornikiem była 23-calowa Szecherezada. Na Międzynarodowych Targach Poznańskich zaprezentowano DSL-201, pierwszy polski zestaw stereo składający się: z tunera lampowo – tranzystorowego, wzmacniacza lampowego i dwóch kolumn głośnikowych. W następnym roku DSL-201 wprowadzono do produkcji.

1971 r.

Po wprowadzeniu zarządzenia dyrektora Zjednoczenia Unitra, zmianie ulega dotychczasowy znak firmowy. Odtąd na produktach pojawia się napis Unitra-Diora.

1972 r.

Wychodzi 55 sztuk Meluzyny – pierwszego w Polsce, i w krajach RWPG, radioodbiornika klasy Hi-Fi. Rewolucyjny zestaw składa się z: tunera TST-101, wzmacniacza WST-101 i dwóch kolumn głośnikowych. Diora rozpoczęła produkcję odbiorników samochodowych Safari. Nowo mianowanym dyrektorem zostaje Ryszard Grabowski.
Załoga liczy ponad 5000 osób.

1973 r.

Dzięki współpracy inż. Stanisława Sary i inż. Eugeniusza Makowskiego z japońską firmą Tokyo – Sanyo Electric Co. Ltd, na rynku pojawia się nowoczesny odbiornik Elizabeth-Stereo. Charakterystycznym jego elementem jest m.in. płyta czołowa z matowego aluminium. Wkrótce powstała również Elizabeth Hi-Fi spełniająca wymagania dla sprzętu tej klasy. Na XXX Jesiennych Targach Krajowych w Poznaniu radioodbiornik Jubilat otrzymał złoty medal, pierwszy w historii Diory. Zakład rozpoczyna współpracę z francuską firmą „Thomson – Brandt”.

ulotka reklamowa (w zbiorach Muzeum Miejskiego Dzierżoniowa)

1974 r.

Uruchomiono produkcję pierwszych wyrobów dla Francji. Były to: amplituner AT-10, znany jako Elizabeth Hi-Fi oraz tuner T-116, czyli Meluzyna. Na Targach Poznańskich zaprezentowano pierwszy model odbiornika Amator-Stereo.

1975 r.

Klawesynem kończy Diora produkcję odbiorników lampowych. Rozpoczęto prace nad opracowaniem i wdrożeniem do produkcji odbiornika kwadrofonicznego Cezar-Quadro

współopracowanego przez inż. Stefana Herca. Był to jedyny tego typu amplituner w Polsce. Rok później Cezar prezentowany był na Międzynarodowych Targach Poznańskich. Dyrektorem naczelnym zostaje mgr inż. Eugeniusz Nowak. W Wałbrzychu rusza diorowski Zakład Produkcji Radioodbiorników Samochodowych.

1976 r.

W dniach 20-21 maja odbyła się w Dzierżoniowie Krajowa Konferencja Naukowo-Techniczna, poświęcona kwadrofonii. Niestety, technika kwadro nie wytrzymała próby czasu ze względu na trudności techniczne i wysokie koszty eksploatacyjne całego systemu. Do sklepów trafia Amator – Stereo, efekt ogólnopolskiej akcji „Radio dla każdego” zorganizowanej m.in. przez Polskie Radio i „Trybunę Ludu”. Był to pierwszy polski radioodbiornik stereofoniczny, klasy standard, w niskiej cenie. W czasie dziesięcioletniej produkcji wykonano około 798 tys. egzemplarzy. W Nowej Rudzie powstaje diorowski Zakład Produkcji Odbiorników Turystycznych. Stanowisko głównego konstruktora obejmuje inż. Adam Burzyński.

1977 r.

Na rynek wchodzi Kleopatra Hi-Fi, która jest rozwinięciem konstrukcyjnym zestawu Meluzyna z 1972 roku. Zestaw składa się z: tunera TST-102, wzmacniacza WST-102 i dwóch kolumn głośnikowych. Jeszcze tego samego roku, Kleopatra, otrzymuje złoty medal na Jesiennych Targach w Poznaniu. W Świdnicy rusza diorowski Zakład Obudów Radiowych z filią w Jaworze.

1978 r.

Przy ul. Świdnickiej powstaje Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Radiofonii Odbiorczej, który przyjmuje na siebie wykonawstwo pełnego cyklu prac technicznych – od koncepcji do wdrożenia produkcyjnego nowych wyrobów. Wśród 600-osobowej załogi ośrodka, ponad połowę stanowi kadra inżynieryjno-techniczna.
Zakłady Radiowe Diora wchodzą w skład nowo powołanego Zjednoczenia Unitra – Dom.

1979 r.

W ofercie Diory pojawia się kompletny zestaw wieżowy składający się z: tunera TSH-113, wzmacniacza WSH-205 i magnetofonu MSH-101 Hi-Fi, pierwszego w Polsce typu „front panel” z systemem „Dolby”. Wieże Diory – w wersjach eksportowych – dostępne są

„Elizabeth Hi-Fi” (ze zbiorów Muzeum Miejskiego Dzierżoniowa)

odtąd we Francji, w Belgii, w Hiszpanii i w Niemczech Zachodnich.

1980 r.

Stanowisko głównego konstruktora obejmuje inż. Mieczysław Kozak.

1981 r.

Złoty medal na Targach Poznańskich dla zestawu wieżowego SLIM LINE. Rok kończy się wyprodukowaniem rekordowej liczby 1 410 000 tys. sztuk sprzętu.

1982 r.

Przy ul. Pocztowej otwarto pierwszy sklep firmowy Diory. Złoto na Międzynarodowych Targach Poznańskich dla mini wieży. Zestaw muzyczny składa się z: tunera AS 215, wzmacniacza WS 315, korektora graficznego FS 015 i magnetofonu MDS 415. Diora przystępuje do Zrzeszenia Przedsiębiorstw Przemysłu Elektronicznego.

1983 r.

Wychodzi nowy zestaw SEMI SLIM. Wieża składa się z: tunera AS-617, wzmacniacza WS-417 i magnetofonu MDS-417, nazywanego potocznie „szufladą”. W  Lewinie Brzeskim powstaje diorowski Zakład Produkcji Mechanizmów Magnetofonowych.

1985 r.zestaw wieżowy ZM 1006 marka handlowa "Emerson"

Załoga liczy ponad 6600 osób.

1989 r.

Przedsiębiorstwo państwowe Zakłady Radiowe Diora przekształcono w spółkę akcyjną. Prezesem spółki zostaje dotychczasowy dyrektor naczelny – Eugeniusz Nowak.

1990 r.

Rozpoczęto produkcję magnetowidu VHS MVD-101 oraz tunera, do odbioru telewizji satelitarnej. Zwolnieniem około 470 osób Diora rozpoczyna walkę o przetrwanie.

1991 r.

Po raz pierwszy na rynku pojawia się zdalnie sterowany zestaw wieżowy SSL500, w którym zastosowano technikę mikroprocesorową. Podstawowy zestaw składający się ze: wzmacniacza WS502, tunera AS502, korektora FS502, dyskofonu CD502 oraz magnetofonu MDS502, zdobywa złoty medal na Międzynarodowych Targach Poznańskich. Kolejnymi zestawami są SSL502, 504, 506, 552 i 554. Po rezygnacji zarządu spółki, na nowego prezesa zostaje wybrany Stanisław Gendziel. W związku z dostosowaniem wielkości zatrudnienia do rozmiarów produkcji, zwolniono około 1200 osób.

1993 r.

Rozpoczęto produkcję nowego magnetowidu VHS MVD-200, opracowanego konstrukcyjnie we współpracy z firmą „Siemens”. Rok później produkt otrzymał złoty medal na Międzynarodowych Targach Poznańskich.

1994 r.

Po 25 latach wznowiono produkcję telewizorów. Pierwszy z nich, to OTVC-100. W następnym roku rozpoczęto produkcję bardziej nowoczesnej wersji OTVC-200. W związku z redukcją zatrudnienia, zwolniono około 800 osób. Kolejne zwolnienia miały miejsce w 1995 i 1997 roku.

1995 r.

Diora wprowadza na rynek zestaw wieżowy SSL700 – ekskluzywną wersję zestawów SSL500. W lutym następuje zmiana na stanowisku prezesa spółki: Stanisława Gendziela zastąpił Janusz Mąkosa.

1999 r.

Załoga liczy 200 osób.

2001 r.

2 stycznia, postanowieniem Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie, ogłoszono upadłość „Diory” Spółki Akcyjnej.

2006 r.

27 września, Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie, ogłosił ukończenie postępowania upadłościowego „Diory” Spółki Akcyjnej.